آنچه در این مطلب می خوانید
در زمین های زراعی هر ساله به دلیل کشت های متناوب مقدار قابل توجهی از عناصر غذایی به صورت محصول و به صورت بقایای گیاهی از زمین خارج میشود و از دسترس خارج می شود و با این وجود میزان ماده آلی خاک به تدریج دچار نقصان می شود که باید با روش هایی این کمبود را برطرف شود. یکی از روش های ارزان قیمت استفاده از کاه و کلش های کشت قبل می باشد.
مواد آلی اغلب خاک ها به دلیل اقدامات نادرست کم بوده و ما در ایران به دلیل داشتن شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک با محدودیت مواد آلی در خاک روبرو هستیم، درصورتی که مواد آلی خاک یکی از منابع انرژی و تامین کننده مواد مورد نیاز گیاهان است.کاهش میزان ماه آلی در خاک سبب کاهش پایداری خاکدانه ها، سله بستن، سفت شدن و کاهش میزان نفوذ پذیری خاک میشود که سبب ایجاد بستری نامناسب برای جوانه زنی و ایجاد مشکل در نفوذ ریشه، آب و هوا به داخل خاک میشود.
اغلب کشاورزان کمبود مواد غذایی در خاک را با دادن کودهای شیمیایی بعد از برداشت محصول جبران میکنند و در دادن کودهای شیمیایی هیچ تعادلی را رعایت نمی کنند. انجام این کار در طی سال های متمادی باعث می شود که خاک به شدت ضعیف شود و در مواردی دچار فرسایش آبی و طغیان آفات و امراض گردد.
یکی از اقدامات ارزان و قابل اجرا برای افزایش مواد آلی خاک در اراضی کشاورزی برگرداندن بقایای محصولات زراعی به خاک است که سبب بهبود وضع فیزیکی خاک می شود. در بسیاری از کشت های زراعی در کنار تولید محصول، کشاورزان با حجم زیادی کاه وکلش روبرو می شود. در صورتی که از این ضایعات گیاهی به روش درست استفاده شود دارای اثرات بلند مدت و پایداری خواهد شد. اگر در کشت های زراعی بعد از برداشت، کاه و کلش به خاک برگردانده شود و سوزانده نشود بسیای از عناصر غذایی تخلیه شده دوباره به خاک بر می گردد و بخشی از نیاز غذایی گیاه را در مراحل کشت بعدی تامین می کند.
برای اطلاعات بیشتر حتما مقاله ” روش و فرآیند پوساندن کود دامی” را مطالعه کنید.
برای تولید محصولات کشاورزی 16 عنصر غذایی ماکرو و میکرو مورد نیاز گیاهان می باشد و با تمام شدن دوره کشت این عناصر از خاک تخلیه می شوند و در اختیار گیاه قرار می گیرد تا بتواند رشد و نمو خود را کامل کند. کشاورزان باید این نکته را در نظر بگیرند که برای جبران مواد غذایی تخلیه شده از خاک بایستی از کودهای شیمیایی و آلی بر اساس آزمون خاک استفاده کنند و تنها به دادن کودهای ازته و فسفره اکتفا نکنند.
اکثر کشاورزان در بیشتر مواقع بعد از برداشت کاه و کلش ریخته شده از کمباین را برای مصرف علوفه دام یا فروش از مرزعه خارج کرده یا در مواردی کاه و کلش ایستاده را کف بر می کنند و زمین را از وجود بقایا آلی پاک میکنند و حتی در مواردی برای آماده سازی زمین برای کشت بعدی یا برای مبارزه با آفات و بیماری ها، بقایای گیاهی را می سوزانند و عملیات برگرداندن بقایای آلی را انجام نمی دهند تا هزینه های آماده سازی برای کشت محصول بعدی را کاهش دهند که این کار باعث کاهش حاصلخیزی خاک می شود.
در بسیاری از خاکها به دلیل کشت های متناوب و پشت سر هم بسیاری از عناصر غذایی از خاک تخلیه شده و به ندرت دوباره به خاک برمیگردند بنابراین در بیشتر زمینهای کشاورزی با کاهش مواد آلی و کاهش میزان حاصلخیزی خاک روبرو میشویم و میزان باروری به میزان قابل توجهی کاهش پیدا میکند.
کشاورزان با توجه به عدم آگاهی، اغلب بقایای کاه و کلش را دست و پا گیر دانسته و درصدد حذف آن از زمین های خود هستند یا به دنبال این هستند که با این اقدم با آفات و بیماری ها و علف های هرز مبارزه کنند در صورتی که با سوزاندن کاه و کلش موجودات مفید خاک از بین میروند و گیاه مستعد به آفات و بیماری ها ، خشکی ، گرما و سرما می شود.
در اثر سوزاندن کاه و کلش حرارت ایجاد شده در سطح خاک، سبب فشرده تر شدن، ترد و شکننده تر شدن لایه سطحی خاک و تخریب ساختمان خاک می شود. همچنین تحقیقات نشان داده است که در اثر این فعالیت میزان ازت و سولفات که از عناصر مهم برای رشد گیاه هستند کاهش می یابد و در نتیجه با کاهش میزان ازت و فسفر و مواد آلی خاک میزان عملکرد کاهش می یابد.
از جمله اقداماتی که کشاورزان باید به آن توجه کنند رعایت تناوب است به طوری که پس از برداشت ،کاه و کلش را به خاک بازگردانند و سریع اقدام به کشت نکنند و کاه و کلش فرصت تجزیه و تبدیل به مواد آلی را داشته باشند. رعایت نکردن تناوب کشت باعث تخلیه مکرر عناصر غذایی در خاک در ناحیه ریشه گیاه شده و زمین با کمبود عناصر غذایی مواجه می شود.
توصیه ما به کشاورزان بكار بردن تناوب صحيح زراعي و استفاده از روشهاي مناسب مبارزه و كنترل آفات، بيماري ها و علف هاي هرز ضمن رسيدن به عملكرد بالاي محصول از خاك زراعي است يعني از سرمايه اصلي كشاورز محافظت كنيم.
پوشش مالچ (Mulch) به هر گونه پوششی اطلاق میشود که برای محافظت و ارتقاء کیفیت خاک، روی سطح خاک گسترده میشود. مالچ‌های ارگانیک عمدتا شامل پوست خرد شدۀ درختان، تراشه‌های چوب و برگ درختان می‌باشند.
از جمله مزایای برگرداندن کاه و کلش در زمین های زراعی
- برگرداندن کاه و کلش با ایجاد مالچ کلش، اثرات مثبت زیادی بر روی حاصلخیزی خاک و باروری محصول دارد.
- کاه و کلش بر روی ساختمان خاک اثرات مثبتی دارد و باعث افزایش نفوذپذیری در سطح خاک و از ایجاد سله در سطح خاک جلوگیری می کند. با ایجاد مالچ در سطح خاک فعالیت میکروارگانیسم ها در خاک بیشتر شده و باعث توسعه بیشتر ریشه و کاهش فشردگی خاک می گردد.
- با ایجاد مالچ بر روی سطح خاک میزان درجه حرارت خاک تعدیل می شود.
- ایجاد مالچ بر روی خاک از تبخیر میزان زیادی آب جلوگیری میکند در نتیجه با کاهش میزان تبخیر، میزان تجمع املاح و شوری و سفت شدن خاک کاهش می یابد و به استقرار بهتر گیاه کمک می کند.
- استفاده از مالچ در سطح خاک به خصوص در مناطق با خاک خشک و نبود پوشش گیاهی موجب کاهش روان آب سطحی و فرسایش آبی و بادی کمک می کند .
- ایجا مالچ بر روی سطح خاک و برگرداندن مجدد آنها به سطح خاک سبب افزایش میزان ماده آلی در خاک می شود. ماده آلی در خاک نقش بسیار مهمی در افزایش حاصلخیزی و باروری خاک دارد.
- ایجاد مالچ در سطح خاک به اصلاح خاک کمک کرده و سبب افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک می شود بنابراین جوانه زنی و سبز شدن و رشد گیاهچه بهتر صورت می گیرد.
- با برگرداندن کاه و کلش در خاک، ساختمان خاک اصلاح شده، فعالیت موجودات زنده خاک بیشتر شده، توسعه ریشه بهتر صورت می گیرد بنابراین میزان عملکرد محصول افزایش می یابد.
- از بقایای کاه و کلش در صنایع کشاورزی دیگر مثل پرورش قارچ، تولید کمپوست و ورمی کمپوست، تهیه کود معدنی، کاغذ سازی ……. استفاده می شود.
برای اطلاعات بیشتر حتما مقاله ” روش جلوگیری و کنترل سال آوری” را مطالعه کنید.
معایب سوزاندن باقی مانده کاه زمین
- فشرده شدن سطح خاک
- کاهش نفوذ پذیری خاک(تهویه و نفوذ آب و ریشه )
- کاهش تهویه در خاک
- افزایش فرسایش آب و خاکی (رواناب)
- کاهش میزان ماده آلی خاک
- کاهش میزان مواد غذایی خاک از طریق شستشو
- کاهش حاصلخیزی خاک و کاهش عملکرد محصول
- افزایش میزان آفات و بیماری ها و تنش های محیطی (کاهش مقاومت گیاه نسبت به آفات و بیماری ها و تنش های محیطی )
- کاهش میزان موجودات مفید خاک
همانطور که در این مقاله آموزشی گفته شد سوزاندن کاه و کلش اثرات مخربی دارد که میتوان با بازگردانی آن به خاک، میزان مواد آلی آن خاک را افزایش و به حاصلخیزی هرچه بهتر آن کمک کرد. اگر شما هم نیاز به راهنمایی و مشاوره دارید کافیه با ما در تماس باشید. بهترین متخصصان کشاورزی و گیاهپزشکی آماده پاسخ به سوالات شما هستند.
