آنچه در این مطلب می خوانید
مقدمه
درختان، درختچه ها و گیاهان پوششی غالبا مهمترین عناصر در محوطه سازی و طراحی فضای سبز به شمار می روند. بنابراین نکته مهم در طراحی فضای سبز انتخاب گیاهانی است که بتواند بیشترین کارایی را با حداقل نیاز به نگهداری فراهم آورد.
از طرفی ایجاد فضای سبز و کاشت درخت در شهرها و در طبیعت باعث شده به پیرامون خود دقت کافی داشته باشیم. کاشت درختان محیط را تمیز کرده و به محیط زیبایی خاصی میبخشد به دنبال آن باعث ایجاد حس مثبت در روحیه انسان میگردد و در نهایت باعث بر جای ماندن طبیعت برای نسل های بعدی خواهد شد.
چه موقع نهال را بکاریم
در حالت ایده آل، درختان در فصل خواب کاشته میشوند – در پاییز پس از ریزش برگ یا در اوایل بهار قبل از جوانه زدن درختان. در این زمان شرایط آب و هوایی خنک است و به گیاهان اجازه میدهد قبل از بارانهای بهاری و گرمای تابستان در مکان جدید تثبیت شده و ریشه حداکثر آن تحریک شود.
با این وجود، درختانی که در داخل گلدان هستند یا توسط پلاستیک ریشه ها نگهداری شدهاند را می توان در طول سال کاشت و مراقبت های لازم را از آنها در طول سال داشت.
در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری که درختان در تمام طول سال رشد میکنند ، هر زمانی، زمان مناسب برای کاشت درخت است، به شرط موجود بودن آب کافی.
از آنجایی که در ماه های پایانی سال هوا رو به گرمی رفته و هوا نه بسیار گرم و نه سرد است، روز 15 اسفند ماه به نام روز درختکاری نامگذاری شده است.
استرس زمان کاشت نهال
درختان در موقع انتقال و کاشت ممکن است قسمت قابل توجهی از ریشه خود را از دست بدهند. بنابراین درختان پس از کاشت دچار شوک انتقال می شوند. دراین زمان رشد درختان بسیار کند تر شده و از میزان نشاط آنها نیز کاسته می شود. آماده سازی مکان مناسب، انجام مراحل انتقال به درستی و با احتیاط برای جلوگیری از آسیب رسیدن به ریشه و مراقبت های پس از آن باعث کاهش شوک انتقال و بهبود سریع تر آن میشود.
مراحل کاشت نهال
9گام ساده زیر را با دقت دنبال کنید تا به درخت خود کمک کنید تا به سرعت در مکان جدید خود هر چه سریعتر تثبیت و مستقر شود.
* توجه: قبل از شروع کاشت درخت خود، اطمینان حاصل کنید که تمامی تجهیزات را برای کاشت درخت آماده کرده اید.
یکی از موارد مهمی که برای کاشت نهال باید به آن توجه شود شناخت محل طوقه درخت است. به مکانی که اولین ریشه ها به ساقه متصل می شوند طوقه گفته میشود. محل طوقه باید 10 سانتی متر بالاتر از سطح خاک باشد این کار از پوسیدگی و آلودگی باکتریایی و قارچی جلوگیری می کند. در هنگام آبیاری تجمع مداوم آب در اطراف طوقه باعث بیماری های قارچی و باکتریایی و همچنین پوسیدگی می گردد.
1- شناسایی طوقه درخت
طوقه درخت محل تلاقی ریشه و ساقه آن است و مکانی است که تنه در پایه درخت تثبیت میشود. این نقطه باید پس از کاشت درخت تا حدی قابل مشاهده باشد. چنانچه طوقه را نمی‌توانید ببینید قبل از کاشت درخت مقداری از خاک اضافی را از بالای ریشه بردارید.
2- ایجاد یک گودال کاشت کم عمق و پهن
گودال باید 2-3 برابر عریض تر از فضای ریشه و گلدان باشد ولی باید به اندازه حجم ریشه عمیق باشد. حفر یک گودال وسیع فضای بیشتری را برای گسترش ریشه های درخت فراهم میکند.
3- حذف گونی یا نایلون اطراف ریشه
نایلون اطراف ریشه نهال را جدا کنید و ریشه درخت را بررسی کنید در صورت لزوم موارد اضافی را حذف کرده یا آنها را هرس کنید. درختان دارای دو نوع ریشه هستند، ریشه های سطحی و مویین و ریشه های عمقی، که وظیفه جذب مواد غذایی و آب را برعهده دارند.
4- قرار دادن درخت در عمق مناسب
گودال را تا عمق مناسب حفر کنید نه بیشتر و یک عمق مناسب را برای ریشه در نظر بگیرید. بیشتر ریشه های درختان در 30 سانتی متری بالای خاک قرار دارند و رشد می کنند. اگر درخت خیلی عمیق کاشته شود، ریشه های جدید به دلیل کمبود اکسیژن نمیتوانند به خوبی رشد کنند و با مشکل روبرو خواهند شد. در خاکهایی که زهکشی ضعیفی دارند و یا مقدار رس خاک بالا است، درختان را باید 5-7.5 سانتی متر بالاتر از سطح معمول کاشت. توجه داشته باشید در موقع قرار دادن درخت در داخل گودال، آن را توسط گلدان محتوی ریشه بلند کنید نه از ساقه.
5- قرار دادن درخت در گودال به صورت قائم
قبل از پر کردن گودال، از کسی بخواهید که درخت را از زوایای مختلف ببیند تا مطمئن شوید که درخت را عمودی و صاف کاشته اید چون پس از کاشت درخت تغییر مکان و حرکت دادن آن دشوار است.
6- تدریجی پر کردن گودال و محکم کردن آن
خاک را به تدریج در اطراف ریشه ریخته تا محکم شود. اگر دراطراف ریشه پلاستیک یا سیم وجود داره آن را از ریشه جداکرده که ریشه به راحتی رشد کند. باقیمانده فضای گودال را با خاک پر کرده و خاک را محکم بکوبید تا هوای اضافی که ممکن است سبب خشک شدن ریشه شود خارج شود. همچنین پس از کاشت نیز با آبیاری درخت فضای آزاد از بین میرود و از دادن کود شیمیایی در زمان کاشت خودداری گردد.
7- در صورت لزوم درخت را محکم کنید
مطالعات نشان داده شده که چنانچه درختان در موقع کاشت محکم شوند با سرعت بیشتری استقرار مییابند و سیستم ساقه و ریشه قوی تری خواهند داشت. اما برای کاشت نهال در مکان های بادخیز استفاده از یک تیرک یا ستون (قیم) لازم و ضروری می باشد. همچنین استفاده از این اقدام از نهال در برابر ماشین چمن زنی محافظت می کند. استفاده از یک الی دو تیرک به همراه بند مقاوم در قسمت پایینی درخت باعث شده آن را محکم نگه داشته و میزان آسیب به تنه درخت را به حداقل میرساند. پس از یکسال از رشد نهال، می توانید پایه های پیوند و محافظ و گره ها را باز کنید.
8- پایه درخت را مالچ پاشی کنید
مالچ یک ماده آلی است که در اطراف پایه درخت پخش می گردد تا رطوبت، دمای متوسط خاک حفظ گردد و از سرد و گرم شدن خاک جلوگیری کرده و میزان رشد علف های هزر را کاهش می دهد. مالچ های معمول شامل خاکبرگ، کاه درختان کاخ، پیت ماس، کمپوست می باشد. لایه ی 5-10 سانتی متری برای انجام این کار ایده آل می باشد. مالچ پاشی بیشتر از 10 سانتی متر ممکن است باعث ایجاد مشکل در سطح اکسیژن و رطوبت گردد. همچنین انباشته شدن مالچ در کنار ساقه درخت باعث پوسیدگی ساقه درخت میگردد. توجه کنید در اطراف تنه درخت در حدود 2.5-5 سانتی متر را مالچ پاشی نکنید تا میزان رطوبت در اطراف تنه درخت کاهش یابد و از پوسیدگی جلوگیری گردد.
9- مراقبت های بعدی را انجام دهید
خاک را مرطوب نگه دارید ولی خیلی به آن آب ندهید. درختان را حداقل هفته ای یکبار آبیاری کنید ولی در روزهای گرم و بادی آن را بیشتر آب دهید. در زمانی که حس کردید خاک زیر مالچ خشک شده است گیاه نیاز به آبیاری دارد. این روال آبیاری را تا اواسط پاییز ادامه دهید و سپس میزان آبیاری را کاهش دهید چون با کاهش دما گیاه نیاز به آبیاری کمتری دارد.
مراقبت های کاشت نهال
سایر مراقبت های بعدی در کاشت نهال شامل هرس کردن جزئی شاخه های آسیب دیده در طی مراحل کاشت میباشد. بنابراین پس از کاشت به تدریج اقدامات هرس کردن را انجام دهید. با انجام این 9 مرحله ساده احتمال رشد و شکوفایی نهال به حداکثر می رسد.
کاشت اولیه نهال بسیار مهم است و بر روی عملکرد بسیار تاثیر گذار است. بنابراین قبل از کاشت نهال بایستی به نکات زیر توجه نمود.
* انتخاب رقم مناسب برای منطقه
(انتخاب رقم مناسب با توجه به شرایط آب و هوایی، مقاوم بودن به آفات و بیماریها، نوع خاک، پرمحصولی و توجیه اقتصادی)
* برای احداث باغ در سطح وسیع بایستی ابتدا آزمون خاک داده شود تا اطمینان حاصل شود که خاک مورد نظر مناسب محصول مورد نظر میباشد.
* تهیه نهال از تولید کنندگان شناخته شده
* در موقع کاشت نهال دقت شود که نهال آلوده به آفات و بیماری نباشد.
* برای رسیدن به بازدهی و عملکرد مناسب،استفاده از نهال اصلاح شده و پیوندی یک ساله، دوساله یا سه ساله.
* دقت شود در موقع کاشت نهال، ریشه آن در معرض هوا قرار نگیرد.
* در باغات محل دقیق کاشت مشخص شود و فواصل درختان بایستی به درستی تعیین شود.
* میزان فاصله درختان با نوع نهال و رقم در ارتباط بوده و برای کاشت بایستی حداقل فاصله در نظر گرفته شود و اصولا درختان در ارقام مختلف دارای یک فاصله استاندارد هستند.
*در طراحی فضای سبز برای کاشت درختان، فاصله کاشت به نوع ریشه و فرم شاخ و برگ‌های آن بستگی دارد. درختانی که معمولاً به صورت عمودی رشد خوبی دارند را در فواصل نزدیک به هم در لبه مزرعه‌ها می‌کارند تا از دیگر درختان در برابر تند بادها محافظت کند و درختانی که شاخ و برگ زیادی دارند و فرم آنها قلب مانند است باید با فواصل بیشتری از هم کاشته شوند تا شاخه‌ها و ریشهها فضای بیشتری برای گسترش داشته باشند.
* اگر فاصله درختان کم باشد، باعث میشود شاخ و برگ درختان در هم نفوذ کند، سایه روی شاخه های درخت دیگر ایجاد شود، نورکافی به تاج درخت نرسد و در نهایت کیفیت محصول کاهش یابد که در این صورت ثمر آوری و گل انگیزی (یعنی تولید جوانه های گل در درختان میوه که افزایش آن ها با نور است)کم میشود. برای همین باید فاصله درختان را طوری تنظیم کرد که حداکثر نور به درخت بتابد تا هیدرات کربن بیشتری در برگ ساخته شود چرا که هیدرات کربن نقش مهمی در تولید میوه دارد. اگر فاصله درختان با یکدیگر زیاد باشد، تعداد کم درخت در هکتار ،موجب کاهش عملکرد در واحد سطح شده و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.
* بر اساس نوع نهال و سن درختان، چاله های یک در یک (حدودا شعاع 50-100 سانتی متر و عمق 70-100 سانتی متر) حفر میشه.
* در هنگام حفر چاله بایستی دقت شود گودال ها به درستی حفر شود چون در صورت توجه نکردن به اندازه ریشه ممکن است جلوی رشد و گسترش ریشه های نهال گرفته شود و بر روی عملکرد رشد نهال تاثیر بگذارد.
* در موقع کاشت نهال در صورتی که ریشه های آسیب دیده وجود دارد عملیات هرس بر روی آنها انجام گیرد و ریشه نهال را به طور عمودی در داخل گودال میبریم به طوری که محل پیوند آن بیرون از خاک قرار گیرد. تا آنجایی که ممکن است از هرس ریشه نهال قبل از کاشت خودداری شود. با این کار از بروز بسیاری از بیماری های باکتریایی و قارچی جلوگیری می شود.
* در موقع کاشت نهال حتما ریشهها به محلول ضدعفونی آغشته شوند و این عمل برای جلوگیری از توسعه بیماری ها در ریشه های نهال صورت میگیرد.
* در موقع گود برداری و حفر گودال، خاک رویی را دریک طرف و خاک عمقی و زیرین را در یک طرف دیگر ریخته و برای پرکردن چاله، خاک رویی که مقدار مواد آلی در آن بیشتر است را با کود دامی پوسیده ترکیب کرده و در کف چاله میریزیم و اطراف ریشه های نهال را با بقیه خاک پر میکنیم.
* بعد از کاشت نهال بلافاصله آبیاری صورت گیرد. با توجه به زمان شروع فعالیت نهال و شرایط منطقه ای که نهال درخت در آن کاشته می شود، زمان آبیاری های بعدی نهال تعیین می شود. برای آبیاری نهال روش های مختلفی وجود دارد که بهترین و کم مصرف ترین روش آبیاری، آبیاری قطره ای می باشد.
* در صورتی که نهال ضعیف و کوچک است حتما از قیم جهت جلوگیری از خم شدن و تکان خوردن استفاده شود.
* برای نهالهای جوان و حتی درختان قدیمی برای جلوگیری از پوسته پوسته شدن و محافظت بیشتر در برابر سرما و گرما از رنگ محافظ تنه استفاده شود.
* دقت شود کاشت نهال به صورت تپه ای صورت گیرد و به صورت گودالی نباشد و برای آبیاری یک تشتک با خاک اطراف نهال ایجاد میشود و این آب با محل طوقه در تماس نبوده و فقط در دسترس ریشه قرار می گیرد.
*در موقع کاشت از کودهای شیمیایی برای غنی سازی خاک استفاده نشود. از کود دامی نپوسیده به هیچ عنوان استفاده نشود چون در اثر استفاده باعث بروز بیماری های قارچی و باکتریایی در نهال می گردد.
