آیا سوزاندن کاه و کلش راه منطقی است؟

کاه وکلش ( بقایای گیاهی ) چگونه بوجود می آیند ؟ آیا سوزاندن آن ها کار منطقی است ؟ همراه بنیفرشاپ باشید ، تا این موضوع رو برسی کنیم!

در زمین های زراعی هر ساله به دلیل کشت های متناوب مقدار قابل توجهی از عناصر غذایی به صورت محصول و به صورت بقایای گیاهی از زمین خارج میشود و از دسترس خارج می شود و با این وجود میزان ماده آلی خاک به تدریج دچار نقصان می شود که باید با روش هایی این کمبود را برطرف شود. یکی از روش های ارزان قیمت استفاده از کاه و کلش های کشت قبل می باشد.

مواد آلی در بیشتر خاک‌ها کم است و این کمبود، نتیجه‌ی اقدامات نادرست کشاورزی است. در ایران، به‌دلیل شرایط آب و هوایی خشک و نیمه‌خشک، مواد آلی خاک با محدودیت جدی مواجه است.
در حالی که مواد آلی، یکی از منابع انرژی و تأمین‌کننده‌ی عناصر مورد نیاز گیاهان به‌شمار می‌رود.

کاهش مواد آلی در خاک باعث کاهش پایداری خاک‌دانه‌ها، ایجاد سله، سفت شدن خاک و کاهش نفوذپذیری آن می‌شود.
این وضعیت، بستر نامناسبی برای جوانه‌زنی ایجاد کرده و نفوذ ریشه، آب و هوا را با مشکل مواجه می‌کند.

اغلب کشاورزان کمبود مواد غذایی در خاک را با دادن کودهای شیمیایی بعد از برداشت محصول جبران میکنند و در دادن کودهای شیمیایی هیچ تعادلی را رعایت نمی­ کنند. انجام این کار در طی سال های متمادی باعث می شود که خاک به شدت ضعیف شود و در مواردی دچار فرسایش آبی و طغیان آفات و امراض گردد.

یکی از اقدامات ارزان و قابل اجرا برای افزایش مواد آلی خاک در اراضی کشاورزی برگرداندن  بقایای محصولات زراعی به خاک است که سبب بهبود وضع فیزیکی خاک می شود. در بسیاری از کشت های زراعی در کنار تولید محصول، کشاورزان با حجم زیادی کاه وکلش روبرو می شود. در صورتی که از این ضایعات گیاهی به روش درست استفاده شود دارای اثرات بلند مدت و پایداری خواهد شد.  اگر کشاورز پس از برداشت، کاه و کلش را به خاک برگرداند و آن را نسوزاند، بسیاری از عناصر غذاییِ از دست‌رفته دوباره وارد خاک می‌شوند. این کار بخشی از نیاز غذایی گیاه را در مراحل کشت بعدی تأمین می‌کند.

برای اطلاعات بیشتر حتما مقاله ” روش و فرآیند پوساندن کود دامی” را مطالعه کنید.

برای تولید محصولات کشاورزی، گیاهان به ۱۶ عنصر غذایی ماکرو و میکرو نیاز دارند. در طول دوره رشد، گیاه این عناصر را از خاک جذب می‌کند تا بتواند به‌خوبی رشد و نمو یابد.

کشاورزان باید توجه داشته باشند که پس از پایان دوره کشت، خاک دچار کمبود مواد غذایی می‌شود ، برای جبران این کمبود، باید براساس نتایج آزمون خاک از کودهای شیمیایی و آلی استفاده کنند. همچنین، نباید تنها به مصرف کودهای ازته و فسفره اکتفا کرد.

اکثر کشاورزان پس از برداشت، کاه و کلش ریخته‌شده از کمباین را از مزرعه خارج می‌کنند. این بقایا معمولاً برای مصرف علوفه دام یا فروش استفاده می‌شوند. در برخی موارد، کشاورزان کاه و کلش ایستاده را کف‌بر می‌کنند و زمین را از بقایای آلی پاک می‌سازند.
همچنین، برای آماده‌سازی زمین جهت کشت بعدی یا مبارزه با آفات و بیماری‌ها، برخی بقایای گیاهی را می‌سوزانند.

در نتیجه، عملیات بازگرداندن بقایای آلی به خاک انجام نمی‌شود. هدف اصلی این اقدامات کاهش هزینه‌های آماده‌سازی زمین است، اما در بلندمدت باعث کاهش حاصلخیزی خاک می‌گردد.

در بسیاری از خاکها به دلیل کشت های متناوب و پشت سر هم بسیاری از عناصر غذایی از خاک تخلیه شده و به ندرت دوباره به خاک برمیگردند بنابراین در بیشتر زمین­های کشاورزی با کاهش مواد آلی و کاهش میزان حاصلخیزی خاک  روبرو میشویم و میزان باروری به میزان قابل توجهی کاهش پیدا میکند.

بسیاری از کشاورزان به دلیل ناآگاهی، کاه و کلش را مزاحم تلقی می‌کنند و تلاش دارند آن را از زمین حذف کنند.
برخی نیز تصور می‌کنند با این کار می‌توانند با آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز مقابله کنند.

در حالی‌که سوزاندن بقایای گیاهی ، گیاهان باعث از بین رفتن موجودات مفید خاک می‌شود. نتیجه این ، گیاهان نسبت به آفات، بیماری‌ها، خشکی، گرما و سرما آسیب‌پذیرتر می‌شوند.

در اثر سوزاندن کاه و کلش حرارت ایجاد شده در سطح خاک، سبب فشرده تر شدن، ترد و شکننده تر شدن لایه سطحی خاک و تخریب ساختمان خاک می شوند . همچنین تحقیقات نشان داده است که در اثر این فعالیت میزان ازت و سولفات که از عناصر مهم برای رشد گیاه هستند کاهش می یابد و در نتیجه با کاهش میزان ازت و فسفر و مواد آلی خاک میزان عملکرد کاهش می یابد.

از جمله اقداماتی که کشاورزان باید به آن توجه کنند رعایت تناوب است به طوری که پس از برداشت ،کاه و کلش را به خاک بازگردانند و سریع اقدام به کشت نکنند و کاه و کلش فرصت تجزیه و تبدیل به مواد آلی را داشته باشند. رعایت نکردن تناوب کشت باعث تخلیه مکرر عناصر غذایی در خاک در ناحیه ریشه گیاه شده و زمین با کمبود عناصر غذایی مواجه می شود.

توصیه ما به کشاورزان بكار بردن تناوب صحيح زراعي و استفاده از روشهاي مناسب مبارزه و كنترل آفات، بيماري ها و علف هاي هرز ضمن رسيدن به عملكرد بالاي محصول از خاك زراعي است يعني از سرمايه اصلي كشاورز محافظت كنيم.

پوشش مالچ (Mulch) به هر گونه پوششی اطلاق می‌شود که برای محافظت و ارتقاء کیفیت خاک، روی سطح خاک گسترده می‌شود. مالچ‌های ارگانیک عمدتا شامل پوست خرد شدۀ درختان، تراشه‌های چوب و برگ درختان می‌باشند.

از جمله مزایای برگرداندن کاه و کلش در زمین های زراعی

• برگرداندن کاه و کلش با ایجاد مالچ کلش، اثرات مثبت زیادی بر روی حاصلخیزی خاک و باروری محصول  دارد.
• کاه و کلش بر روی ساختمان خاک اثرات مثبتی دارد و باعث افزایش نفوذپذیری در سطح خاک و از ایجاد سله در سطح خاک جلوگیری می کند. با ایجاد مالچ در سطح خاک فعالیت میکروارگانیسم ها در خاک بیشتر شده و باعث توسعه بیشتر ریشه و کاهش فشردگی خاک می گردد.
• با ایجاد مالچ بر روی سطح خاک میزان درجه حرارت خاک تعدیل می شود.
• ایجاد مالچ بر روی خاک از تبخیر میزان زیادی آب جلوگیری میکند در نتیجه با کاهش میزان تبخیر، میزان تجمع املاح و شوری و سفت شدن خاک کاهش می یابد و به استقرار بهتر گیاه کمک می کند.
• استفاده از مالچ در سطح خاک به خصوص در مناطق با خاک خشک و نبود پوشش گیاهی موجب کاهش روان آب سطحی و فرسایش آبی و بادی کمک می کند .
• ایجاد مالچ در سطح خاک، ساختار خاک را بهبود می‌بخشد و ظرفیت نگهداری آب را افزایش می‌دهد. در نتیجه، جوانه‌زنی، سبز شدن و رشد گیاهچه بهتر و سریع‌تر انجام می‌شود.
• بازگرداندن کاه و کلش به خاک، ساختمان خاک را بهبود می‌دهد و فعالیت موجودات زنده مفید خاک را افزایش می‌دهد. این شرایط باعث رشد بهتر ریشه‌ها می‌شود.در نتیجه، عملکرد نهایی محصول افزایش می‌یابد.
• از بقایای کاه و کلش در صنایع کشاورزی دیگر مثل پرورش قارچ، تولید کمپوست و ورمی کمپوست، تهیه کود معدنی، کاغذ سازی ……. استفاده می شود.

برای اطلاعات بیشتر حتما مقاله ” روش جلوگیری و کنترل سال آوری” را مطالعه کنید.

معایب سوزاندن بقیه کاه از روی زمین

• فشرده شدن سطح خاک
• کاهش نفوذ پذیری خاک(تهویه و نفوذ آب و ریشه )
• کاهش تهویه در خاک
• افزایش فرسایش آب و خاکی (رواناب)
• کاهش میزان ماده آلی خاک
• کاهش میزان مواد غذایی خاک از طریق شستشو
• کاهش حاصلخیزی خاک و کاهش عملکرد محصول
• افزایش میزان آفات و بیماری ها و تنش های محیطی (کاهش مقاومت گیاه نسبت به آفات و بیماری ها و تنش های محیطی )
• کاهش میزان موجودات مفید خاک

همان‌طور که در این مقاله آموزشی بیان شد، سوزاندن کاه و کلش اثرات مخربی بر خاک دارد. با بازگرداندن کاه و کلش به خاک، می‌توان میزان مواد آلی خاک را افزایش داد و به افزایش حاصلخیزی آن کمک کرد.

اگر شما هم نیاز به راهنمایی و مشاوره دارید کافیه با ما در تماس باشید. بهترین متخصصان کشاورزی و گیاهپزشکی آماده پاسخ به سوالات شما هستند.